Stedendriehoek
ZUTPHEN – Koorzanger Gudrun Hendrikman zingt de Hohe Messe in Zutphen. Een leven in en met muziek ging niet als vanzelf. “Dat wil ik ook!” dacht de 9-jarige Gudrun. Ze hoorde de Ierse sopraan Mary O’Hara en droomde ervan om net zo te zingen en zichzelf te begeleiden op harp. Maar het vernietigende oordeel ‘je hebt te kleine handen’ belette zo’n muzikale carrière aanvankelijk. Inmiddels heeft ze haar eigen Muziekatelier voor harp en op zaterdag 11 en zondag 12 november zal ze met de koren Ex Arte en Concentus Cantzione de Hohe Messe van Bach zingen: “Dit is zó magisch!”
Het allerbeste van Bach
Via een ‘scratch’ kwam Gudrun Hendrikman zo’n vijf jaar geleden bij Vocaal Ensemble Ex Arte terecht. “Ik merkte dat het fantastisch is om samen te zingen.” En nu gaat Hendrikman de Hohe Messe zingen, volgens kenners het allerbeste van Bach. De componist schreef zijn magnum opus aan het eind van z’n leven. Alsof hij nog één keer wilde laten zien hoe geniaal hij was. Het is, volgens de alt, magisch om te doen. En ze weet waar ze over praat, want in 2019 zong ze dit feestelijke werk ook al eens in de Zutphense Buitensociëteit, onder leiding van dirigent Emile Engel. “Zo’n concert moet je absoluut live meemaken: je voelt de trillingen, je voelt de contrabas, je voelt dat je onderdeel bent van dat magische moment. Zo’n ervaring is onvergetelijk, voor muzikant, zanger én luisteraar.” Waar Gudrun zich het meest op verheugt? “Op het Sanctus, mijn lievelingsstuk uit de Hohe Messe”, blikt ze vooruit. “De magie van deze sacrale muziek ervaar je alleen maar live, in de concertzaal.”
De reis van dirigent Emile Engel
Voor dirigent Emile Engel is dit muzikale meesterwerk een continue ontdekkingstocht, want wat is Bach een geniale componist. En het is net als met wetenschap: als je denkt veel te weten, dan kom je er al studerend achter dat je minder weet dan je denkt. Emile Engel is musicus, afgestudeerd pianist aan het conservatorium in Enschede, maar ook al decennialang een uitstekende dirigent die elk uit te voeren werk grondig bestudeerd heeft voordat de eerste repetitie begint. Ondanks de uitvoeringen in 2019 wilde Emile nog dieper doordringen in de muzikale gedachtenwereld van Bach en daar was absolute stilte en afzondering voor nodig. Deze zomer reisde hij naar de Faeröer Eilanden (tussen Denemarken en Groenland in de Atlantische oceaan) om daar in de absolute leegte en stilte te studeren met de originele handschriften van Bach naast de partituren die in de loop van de eeuwen zijn uitgekomen.
Dat Bach zijn eigen Hohe Messe behalve in zijn eigen hoofd nooit gehoord heeft is op zich al fascinerend, maar met zijn aantekeningen en aanwijzingen in het authentieke handschrift heeft Emile Engel prachtige ontdekkingen gedaan die hem helpen om de uitvoering nog doorleefder te maken. Onlangs werkte Emile een dag in Brussel om daar samen met de concertmeester, Francois Fernandez, te praten over de interpretaties, de nuances, de muzikale kleur.
Emile is van mening dat alle componisten na Bach schatplichtig aan hem zijn. Miles Davis studeerde Bach, om maar eens een grootheid te noemen in de jazzwereld. Engel: “De muzikale taal van Bach is supermodern. De kracht, de expressie, de dynamiek van het Gloria is zo vol energie. Het swingt en danst en als de trompetten klinken, dan is het feest overweldigend. Maar er zijn ook delen die intiem en naar binnen gekeerd zijn. Verstilling die je kippenvel bezorgt zoals in het laatste deel van het Agnus Dei.” Bach was aan het eind van zijn leven, toen hij dit werk voltooide, 65 jaar, blind en met een zeer zwakke gezondheid. Als Lutheraan schreef hij een compositie met onderdelen die in de katholieke gezangen gebruikelijk waren, maar tegelijkertijd zo abstract en zo vol sublieme schoonheid zijn dat die voorbij die betekenis of functie gaan.
Gerenommeerde namen
De koren Ex Arte en Concentus Cantzione werken voor dit concert samen met solisten van naam, zoals Michiel Meijer die geregeld met het Nederlands Kamerkoor zingt. De Zuid-Koreaanse altus Minho Jeong is speciaal voor dit concert de wereld overgevlogen om deel te kunnen nemen. Hilde Coppé en Vincent Lesage uit Vlaanderen zijn vertrouwde solisten. Barokorkest La Sorpresa, met onder andere ook leden van het Orkest van de 18de Eeuw, speelt op historische instrumenten.
Het organiseren van een groot muziekevenement als de opvoering van de Hohe Messe vraagt niet alleen veel tijd en aandacht, maar er komen ook veel praktische zaken bij kijken zoals het regelen van onderdak en catering voor de uitvoerenden, zorgen voor PR en kaartverkoop om de zaal goed te vullen met toehoorders, want zonder hen immers geen concert. Of het nu flyeren van deur tot deur betreft of het organiseren van dergelijke praktische zaken, dirigent Emile Engel wil zich ook graag hier mee bezig houden. Alles voor de kunst en zoals het een Engel betaamt.
Praktische informatie
De Hohe Messe wordt uitgevoerd op zaterdag 11 november in de Buitensociëteit Zutphen om 19.30 uur. Kaarten zijn te bestellen op www.hanzehof.nl. Een dag later zal het concert uitgevoerd worden in het Wilmink Theater in Enschede om 14.30 uur. Kaarten voor dit concert zijn te bestellen via www.wilminktheater.nl.
