Stedendriehoek
Museum MORE brengt eerste museale tentoonstelling rond Nederlandse kunstenaar
GORSSEL – Museum MORE in Gorssel presenteert vanaf 9 juli de tentoonstelling A Curious Universe met daarin 45 werken van de schilder Jan Worst. Overdadige interieurs, rijk gedecoreerd met boeken, wandtapijten, antieke meubels en kunst, waarin de figuranten hoofdzakelijk vrouwen en kinderen zijn. Een wereld van rijkdom, luxe, privilege en fysieke schoonheid met een voyeuristische ondertoon die zich lijkt af te spelen in barokke paleizen en Engelse landhuizen.
Internationaal is het werk van Worst al vanaf de jaren 90 geliefd. Museum MORE is het allereerste museum dat met een grootschalig retrospectief aandacht besteedt aan het indrukwekkende oeuvre van deze Nederlandse kunstenaar die deze zomer 70 hoopt te worden.
In de afgelopen 40 jaar schilderde Worst een rijk, complex en schitterend oeuvre, waarbij de nadruk ligt op pracht en esthetiek. Zijn onderwerpkeuze is consistent en herkenbaar. Achter de spiegel van schijnbare schoonheid gaat een mysterieuze wereld schuil die meer vragen oproept dan antwoorden geeft. Hoe verhouden de verschillende personages zich tot elkaar? Wat is het verhaal in het schilderij? Waarom zit de vrouw in Verschijning (1997) bijvoorbeeld óp een antiek dressoir voor een immens wandtapijt? Wat houdt ze in haar hand? Naar wie kijkt ze? Pracht en praal overheersen, en de mensen op de schilderijen lijken vaak alleen maar passieve decorstukken. Maar dat is de essentie van de schilderijen: niets is wat het lijkt.
Wereld die vragen oproept
De kunstwerken van Worst roepen associaties op met (v)luchtige beelden uit luxe tijdschriften. Van veraf smelten alle zorgvuldig naast elkaar geplaatste penseelstreken samen tot één – bijna fotografisch – beeld, maar dat is het niet. De hoofdpersonen in de voorstellingen lijken onderdeel van de nouveau riche, maar zijn ze dat wel? Heel bewust en met veel geduld en verfijnde precisie bouwt Worst aan een wereld die vragen oproept. Bijvoorbeeld over zijn positie tegenover de milieus die hij afbeeldt, zijn relaties tot de personages die zijn wereld bevolken en de relaties tussen zijn personages onderling. Of zijn die vragen vergeefs en gaat het hem echt alleen om de schoonheid? Al deze vragen maken de vervreemdende werelden die Worst in de afgelopen halve eeuw binnen de kaders van zijn doeken heeft gecreëerd anno 2023 nog altijd mysterieus, curieus en intrigerend om naar te kijken.
Verhullen en verbergen
Jan Worst: “Voor mij is een schilderij dan pas geslaagd als het zich onontkoombaar als een geheim presenteert. Anders dan in de wetenschap, waarin onderzocht, onthuld, en ontmaskerd wordt, gaat het in de kunst om het verhullen en verbergen. De ruimte (in mijn schilderijen) moet ongewoon zijn en je fantasie opwekken. Het schilderij suggereert een verhaal zonder dat het verhaal verteld wordt.”
Van 1971 tot 1976 volgde Worst de lerarenopleiding Tekenen aan Academie Minerva in Groningen. Zijn carrière nam een vlucht in de late jaren 80, toen realistische en verhalende kunst een comeback maakte, maar tot een omlijnde stroming of stijl behoorde hij nooit: zijn oeuvre laat zich moeilijk categoriseren. Met galeries in eerst Amsterdam en later München, Turijn, Rome, New York en Londen bereikt Worst al jarenlang een wereldpubliek. Hoewel de kunstenaar zich in de traditie plaatst van het zeventiende-eeuwse interieurstukken van kunstenaars zoals Johannes Vermeer en Pieter de Hooch, doen zijn werken allesbehalve Hollands aan. De zelfverzonnen werelden van Worst leunen qua thematiek en nostalgische sfeer sterk op de rijke vertellingen van de schrijvers Marcel Proust en Thomas Mann. Ook de Italiaanse cinema uit de jaren 60 is een belangrijke inspiratiebron, zowel in esthetische, als in conceptuele zin.
Bruiklenen
Museum MORE heeft drie werken van Worst in de eigen collectie. Bruiklenen zijn afkomstig van de Gasunie Groningen, Provincie Groningen, ING Collectie, Museum Jan Cunen, Olbricht Collection en particuliere collecties uit binnen- en buitenland. Worst wordt gerepresenteerd door Ben Brown Fine Arts in Londen, Hong Kong en Palm Beach. Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus. Auteurs zijn Julia Dijkstra, Adrian Dannatt, Joke de Wolf en Sito Rozema. WBooks, Zwolle. 144 pagina’s. Hardcover. Prijs €29,95. ISBN: 978 94 625 8560 7.
