Zorg
De plannen die tijdens de pandemie zijn gemaakt om extra ic-verpleegkundigen aan te trekken of op te leiden, hebben nauwelijks succes gehad. Het tekort aan ic-verpleegkundigen is het afgelopen jaar juist verder toegenomen. Ook nu de coronazorg fors is afgeschaald, hebben ziekenhuizen de komende jaren honderden extra verpleegkundigen nodig voor de intensive care.
In 2020 waren er zonder coronacrisis al 218 extra verpleegkundigen nodig op de ic. Er kwamen er – ondanks de extra hoge urgentie tijdens de coronapandemie – uiteindelijk maar 154 bij. Dat zijn er tientallen te weinig en dat gat wordt de komende jaren alleen maar groter, zo blijkt uit cijfers van het Capaciteitsorgaan, het instituut dat berekent hoeveel personeel de zorg nodig heeft.
Ook de aanmeldingen bij de ic-opleiding blijven ver achter bij wat noodzakelijk is. Er hebben zich wel enkele tientallen verpleegkundigen meer aangemeld voor de ic-opleiding dan het jaar daarvoor. Desondanks blijven vier op de tien noodzakelijke opleidingsplekken leeg. Er hadden 775 nieuwe ic-studenten moeten instromen, uiteindelijk begonnen er vorig jaar slechts 442 aan de opleiding.
De instroom van nieuwe studenten bij de ic-opleiding loopt al een paar jaar achter bij wat nodig is. “Daar moet verandering in komen”, waarschuwt Victor Eiff, directeur van het Capaciteitsorgaan. “Anders wordt de achterstand nooit ingelopen en dat betekent dat er onvoldoende capaciteit is om patiënten op een goede manier te verzorgen.”
Ziekenhuisbestuurders moeten de mouwen opstropen en aan de slag om het oplopende tekort aan verpleegkundigen aan te pakken, zegt Doekle Terpstra. Hij is voorzitter van een commissie die door het ministerie van Volksgezondheid in het leven is geroepen om de minister te adviseren hoe de personeelstekorten in de zorg aan te pakken. “Als ze er niets aan doen, dan zullen er wachtlijsten ontstaan, nog meer operaties worden uitgesteld en blijven ziekenhuisbedden leeg staan.”
Terpstra stelt dat ziekenhuisbestuurders nog altijd denken dat mensen graag in de zorg werken en dat doen vanuit de motivatie als een ‘barmhartige Martha’. “Die tijd is voorbij, ze willen vooral gerespecteerd en behandeld worden als een eigentijdse zorgprofessional.”
Ziekenhuizen kampen al jaren met personeelstekorten op de ic. Maar het afgelopen jaar werd pijnlijk duidelijk wat daar de gevolgen van kunnen zijn bij een grote gezondheidscrisis. Collega’s van andere afdelingen in het ziekenhuis, zoals operatieassistenten, anesthesiemedewerkers en verpleegkundigen moesten op de ic’s bijspringen. Met als gevolg dat meer dan honderdduizend reguliere operaties niet door konden gaan.
Na de eerste coronagolf van vorig jaar werd er in de zomer een plan gemaakt zodat er meer ic-verpleegkundigen beschikbaar zouden zijn bij de tweede golf. Maar van dat plan van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ) is in de praktijk niet veel terechtgekomen. Zo was het idee om aan bestaande ic-verpleegkundigen te vragen om hun contracten op te hogen, zodat ze meer uren konden werken. De cijfers van het Capaciteitsorgaan laten daar geen enkel effect van zien. Ook het aantrekken van herintreders liep vaak vast op bureaucratische problemen, zegt Doekle Terpstra. En hoewel er dus te weinig nieuwe ic-verpleegkundigen bijkomen, valt de uitstroom van verpleegkundigen op de ic’s mee. Beroepsorganisaties waarschuwden meermaals dat veel ic-verpleegkundigen, door de zware belasting tijdens de pandemie, zouden vertrekken. De uitstroom van het aantal ic-verpleegkundigen was vorig jaar wel iets hoger dan het jaar daarvoor. Door (vroeg-)pensioen of ander werk vertrokken vorig jaar ruim 400 ic-verpleegkundigen, ongeveer 40 meer dan het jaar daarvoor.
