Zorg
Vandaag, donderdag 4 maart, is het Wereld Obesitas Dag. Deze ziekte wordt vaak gezien als een gevolg van een slechte en ongezonde leefstijl. Daarmee lijkt het er op dat iemand volledig verantwoordelijk kan worden gehouden voor het overgewicht, maar is dit wel realistisch in de dikmakende omgeving waarin wij tegenwoordig leven? Ook wordt de ziekte vaak in verband gebracht met de welvaart van de persoon, maar klopt dat in deze tijd nog wel?
De lijn tussen obesitas en overgewicht is erg dun, en voornamelijk gebaseerd op de Body Mass Index (BMI), de verhouding tussen lengte en gewicht. Zodra iemand een hoger BMI heeft dan 25, wordt er gesproken van overgewicht. Komt dit cijfer boven de 30 uit, noemen we dit obesitas. De afgelopen 30 jaar is het aantal Nederlanders met overtollige kilo’s sterk toegenomen. In 1990 had ruim 35 procent van de volwassen Nederlanders matig tot ernstig overgewicht. Sindsdien is dit percentage sterk gestegen en tegenwoordig ondervindt de helft van Nederland dit fysieke probleem. Uit de cijfers van de volksgezondheidszorg blijkt dat mensen met overgewicht vaak laagopgeleid zijn: meer dan 60 procent van deze groep lijdt aan overgewicht. Als we dit vergelijken met de groep hoogopgeleiden is er een duidelijk verschil te zien. Bij deze groep heeft ‘maar’ 40 procent een te hoog lichaamsgewicht.
De oorzaak dat het aantal mensen met overgewicht in de loop der jaren is gestegen, valt aan meerdere dingen te wijten. Er wordt snel gewezen naar de komst van auto’s, computers en televisies die er voor zorgen dat mensen minder bewegen. Ook de toename van ongezonde producten in winkels heeft invloed op het overgewicht van Nederlanders. Er wordt vaak geroepen dat het gemakkelijk is om gewicht te verliezen: het zou alleen een kwestie zijn van ‘meer bewegen en minder eten’. Of de schuld wordt gelegd bij de voedingsindustrie die te veel vet, zout en suiker in het eten en drinken doet. Maar als de oplossing zo simpel was zou dit probleem al uit de wereld zijn geweest.
Meerdere onderzoeken wijzen uit dat deze groepen ook vaak te maken hebben met stress en ongunstige leefomstandigheden, waar zij niet altijd zelf voor kiezen. Er zijn veel leefstijlfactoren die bijdragen aan overgewicht. De eigen verantwoordelijkheid wordt vaak aangehaald, maar daarbij wordt bijvoorbeeld niet stilgestaan bij invloeden uit de omgeving en domme pech waardoor iemand in een slechte financiële positie kan komen. Armoede levert veel stress op en er is een duidelijke link aangetoond tussen stress en overgewicht. Voeding speelt hierbij een belangrijke rol, maar ook het gebrek aan beweging draagt bij aan een verminderde gewichtsbeheersing.
Obesitas wordt vaak in de categorie ‘Non communicable diseases’ ondergebracht; dit houdt in dat de ziekte niet direct overdraagbaar is van de ene persoon naar de andere persoon, zoals we dat wel kennen bij het coronavirus. Wie echter goed naar het woord ‘communicable’ kijkt, kan ook concluderen dat het gaat over ziekten waar men niet graag over praat. Een deel van het woord heeft namelijk veel weg van het woord communicatie. Maar het praten over lichaamsgewicht is juist van belang om er iets aan te kunnen doen.
