Stedendriehoek
door Peter van den Boom
OLST – Ruim een halve eeuw geleden bestond het buitengebied in de oostelijke helft van ons land grotendeels uit een coulisselandschap. Overal omzoomden heggen en hagen de percelen en vormden op deze manier natuurlijke erfafscheidingen en veekeringen. Door grootschalige ruilverkaveling, de focus op efficiency en de mechanisatie werden deze bijna allemaal opgeruimd.
Toen ook veel flora en fauna in rap tempo verdween, werd pas duidelijk hoe belangrijk deze afscheidingen waren voor het behoud van de biodiversiteit van het landschap. Hoog tijd dus om in elk geval een gedeelte van dat rijke, cultuurhistorische landschap te gaan herstellen, vond landschapsarchitect Jantine Schinkelshoek, woonachtig in Olst.
Landschapsherstel
“Tijdens het hardlopen kwam ik nogal eens door het soms monotone Sallandse landschap. Maar ik wist wel hoe het er hier ooit uit had gezien met al die mooie heggen en singels. Daarom bedacht ik dat er daarvan best wel weer een aantal zouden kunnen terugkomen, zonder dat iemand daar bezwaar tegen zou maken. Dus waarom niet gewoon weer eens gaan beginnen met het aanplanten van die heggen? Daarop heb ik vrienden benaderd en zij weer anderen. Zo is het idee verder ontwikkeld en hebben we de stichting Hoopheggen opgericht met als standplaats Olst.”
Doelstelling
De doelstelling van Hoopheggen is om tijdens elk plantseizoen, dat loopt van eind oktober tot begin maart, met hulp van vrijwilligers zoveel mogelijk heggen, hagen en singels aan te planten. “We zijn hiermee begonnen in Salland, maar inmiddels richten we ons op locaties in heel oostelijk Nederland”, vertelt Jantine. “In het westen van ons land gebruikte men immers vaker watergangen als keringen. Dat is daar nog steeds de beste ecologische verbinding, hoewel we bij uitzondering ook in de Randstad aanplanten. Aanvragen vanuit Gelderland sturen we meestal door naar de agrarische natuurverenigingen ter plekke. Die hebben geld, kennis en juist plantgoed beschikbaar om te adviseren en locaties van plantgoed te voorzien.”
Steeds meer planters
Het succes van Hoopheggen is opmerkelijk. Inmiddels hebben al meer dan 1500 deelnemers meegeholpen om nieuwe heggen aan te planten door het hele land. Elk jaar meer kilometers en ook het aantal locaties dat de stichting wordt aangeboden groeit nog steeds. Jantine: “We merken dat de mensen zich bewuster worden van de gevolgen van klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit. En men wil steeds vaker actief meewerken aan herstel van landschap en natuurwaarden, als planter of als aanbieder van eigen grond. Tot nu toe werden alle uitgaven van de stichting bekostigd door onze sponsoren en fondsen. Vorig jaar hebben we ook voor het eerst een substantiële subsidie gekregen vanuit de provincie, daar zijn we erg blij mee.”
Kenmerken heggen
Hoe ziet een goede heg er eigenlijk uit? “Ons gaat het er om dat er een houtige, duurzame verbinding ontstaat in het landschap, die bestaat uit verschillende inheemse soorten, minimaal vier door elkaar, vaak inclusief meidoorn”, vertelt Jantine. “We planten soms keurig naast elkaar voor een smalle heg en soms breed, zodat er een prachtige singel ontstaat. Het wordt geen superstrakke heg, omdat de ene soort nu eenmaal sneller groeit dan de ander. En als je de aan te planten soorten aanpast aan de bodem, dan krijg je een vitalere heg met minder kans op ziektes.”
Nieuw plantseizoen
“Ik ga ervan uit dat we aankomend seizoen minstens 20 kilometer kunnen gaan aanplanten”, is Jantine optimistisch. “Dat is mooi, want we voelen ook de urgentie; uit allerlei onderzoeken blijkt immers dat de biodiversiteit in ons land nog veel te wensen overlaat. Op onze website vind je de lijst met locaties waar we aan de slag gaan en waar je je nog voor kunt aanmelden als planter. Ik ben onlangs in Oxe, Deventer geweest voor een intakegesprek met bevlogen grondeigenaren, echte liefhebbers van landschap en natuur. Daar gaan we in december planten op een locatie waar vroeger ook heggen hebben gestaan. Prachtig toch, want er gaat voor mij niets boven een mooie heg in Salland!”
Aanmelden locaties
Mensen die over een stuk grond beschikken waarop ze een mooie heg zouden willen zien, kunnen zich bij de stichting aanmelden. Jantine: “Een strook van een meter breed en 200 meter lang is al voldoende. Vanaf die lengte komen wij helpen met het aanplanten. Ik doe de intake ter plekke en als we tot overeenstemming komen, zorgen wij voor het plantgoed dat het beste aansluit op de bodemsoort en voor de schoppen en planters. Dat planten wordt altijd een sociale happening, een gezellige ochtend met de hegeigenaar als gastvrouw/-heer. We besluiten altijd met een gezamenlijke lunch. De eigenaar moet de heg daarna zelf gaan onderhouden.”
“We hebben dit plantseizoen zeker nog plek voor enkele nieuwe locaties. Daar kunnen we nog mee aan de slag gaan. Het proces tussen aanmelden en daadwerkelijk planten kan namelijk best snel verlopen. Dus wil je een mooie heg op je land en zo bijdragen aan herstel van ons landschap en de biodiversiteit, aarzel niet maar neem zo snel mogelijk contact op met onze stichting!”
Voor meer informatie: www.hoopheggen.nl
Fotografie: Sanko Fotografie
