Stedendriehoek
DEVENTER – Vertrekkend vanuit de weilanden rondom Deventer en haar boerderijen, via Usselo en Stroe naar Urk, Aalsmeer, Zeeuws-Vlaanderen en Indonesië reflecteren negen kunstenaars in ‘Hoeders van het land’ op de voortdurende culturele machtsstrijd op en rond het Nederlandse platteland. Zij zoomen in op de mensen die deze landbouwgrond bewonen, bewerken of dat in het verleden hebben gedaan. De kunstenaars zoeken naar manieren om het boerenlandschap zelf aan het woord te laten. Hoeders van het land is te zien tot en met 7 januari 2024 in Kunstenlab, Havenplein 20 in Deventer.
Tussen de weilanden van Oost-Nederland zijn nog altijd boerderijen te vinden met ingemetselde stiepeltekens, op het dak geplaatste donderbezems of decoratieve windveren. Deze symbolen waren bedoeld om de boerderijen en bewoners te beschermen, tegen het kwaad of bijvoorbeeld het weer. In de twintigste eeuw zijn veel van deze boerderijen, inclusief hun symbolen, afgebroken. Nieuwe, grotere stallen kwamen ervoor in de plaats. De angst voor bliksem werd gesmoord door technologische ontwikkelingen als bliksemafleiders. Met het verdwijnen van de angst verdween ook een vorm van nederigheid ten opzichte van het land en de grillige elementen.
Al langer zien we een politieke en kapitalistische machtsstrijd om het Nederlandse platteland, de culturele geschiedenis van het boerenlandschap wordt als munitie ingezet. Landerijen worden eindeloos geromantiseerd en er wordt flink gedweept met onze oorspronkelijke boerencultuur. De rijke, culturele geschiedenis van het Nederlandse boerenlandschap wordt niet verteld, terwijl de verhalen die in de grond liggen opgeslagen dat juist waard zijn: ze vertellen over de geschiedenis van het land en de bewerking ervan.
Culturele historie
De kunstwerken tonen hoe het boerenvak is veranderd met de intrede van het grootkapitaal en wat daarmee verloren is gegaan. De deelnemende kunstenaars gebruiken de culturele historie van het boerenlandschap in hun werk, maar anders dan bedrijven of politieke partijen willen ze daarmee niets winnen. De kunstenaars zoeken naar manieren om het boerenlandschap zelf aan het woord te laten.
Zoals Jos de Putter, die het laatste jaar dat de boerderij van zijn ouders in Zeeland in productie was, filmde. Een poëtisch portret van een boerenleven dat we anno 2023 nauwelijks nog kennen. Nour Eddine-Jarram werd gegrepen door het agrarische coulisselandschap van Usselo, de plek waar zijn atelier staat. In zijn landschapstekeningen combineert hij elementen uit het werk van Jacob van Ruisdael, details uit het Twentse boerenlandschap rondom zijn atelier en symbolen die hij als kind al tegenkwam in zijn moederland Marokko. Bart Lunenburg realiseert een nieuwe installatie op basis van bezoeken aan eeuwenoude erven rond Deventer. Hij wil met zijn werk de stoflaag van deze orale en architectonische geschiedenis afblazen.
