Stedendriehoek
DEVENTER/REGIO – Deelnemers aan de Schone IJssel-conferentie, die twee weken geleden werd gehouden, willen gezamenlijk aan de slag met als doel: de mooiste rivier van Nederland plasticvrij in 2030. “Alleen door samen te werken kunnen we het probleem van zwerfafval echt bij de bron aanpakken.”
Recreanten, bedrijven en vrijwilligers zetten zich in om zwerfafval op te ruimen. Onderzoek wijst uit dat er veel meer nodig is om het probleem structureel aan te pakken. Ieder dient vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid daar een steentje aan bij te dragen.
Zwerfafval dat met de rivier mee stroomt, hoopt zich op in de oevers en monding van de IJssel. Het bestaat vooral uit plastic en heeft diverse oorzaken. Via recreantenindustrie, bouw, scheepvaart, stadskades, havens, riolering en door dumpingen komt het in rivieren terecht. Als er niets wordt gedaan, dan worden de gevolgen voor de natuur en mens steeds ingrijpender en stijgen de overlast en de kosten voor de aanpak. Bovendien maakt het de IJssel onaantrekkelijk voor toerisme en dagrecreatie.
Doodzonde
Tijs de Bree, gedeputeerde voor Energie, Milieu en Arbeidsmarkt in Overijssel: “Ik wandel zelf regelmatig langs de oevers van de IJssel. Dat is echt genieten. Tegelijk doodzonde dat er ook veel rommel ligt, waaronder plastic afval. Fijn dat vrijwilligers die rommel opruimen, maar dat zou niet nodig moeten zijn. Daarom ben ik blij met deze IJssel-conferentie, waarin we concrete afspraken maken over de samenwerking, kennisdeling en de aanpak voor een gezonde en duurzame leefomgeving op en rond de IJssel.”
Overheden, ondernemers, natuurorganisaties en betrokken inwoners slaan de handen ineen om de problematiek van het zwerfafval langs de IJssel structureel aan te pakken. Daarom kwamen zij deze maand bijeen om een gezamenlijke aanpak te bespreken. Wethouder Erik Faber van de gemeente Kampen was gastheer van de bijeenkomst: “Door onze ligging aan de monding van de IJssel, merken wij de gevolgen van wat er langs de hele rivier gebeurt. Het vuil gaat met de stroom mee en komt bij Kampen terecht. Daarom is het voor ons zo belangrijk om met alle partijen langs de IJssel hierin samen op te trekken.”
Maatregelen
Na drie jaar onderzoek naar zwerfafval langs de IJssel door circa 120 vrijwilligers van Schone Rivieren, blijkt dat de meest gevonden items ondefinieerbare stukjes plastic zijn. Het fenomeen plasticsoep begint dus al in de rivieren. De meest gevonden herkenbare items zijn: flesjes, blikjes, voedselverpakkingen, piepschuim, grote stukken plasticfolies, plastic korrels, wattenstaafjes en sanitaire doekjes. Deze zijn goed te linken aan de belangrijkste oorzaken: recreatie, bouw, industrie en riool-overstorten. Tijdens de conferentie zijn diverse maatregelen besproken die het ontstaan van zwerfafval kunnen voorkomen.
Enkele voorbeelden: heldere communicatie en goede voorzieningen in recreatiegebieden werken positief op het gedrag van bezoekers, waardoor de hoeveelheid achtergelaten afval met 70% afneemt. Bij aanbestedingen van bouwprojecten kunnen maatregelen tegen ontstaan van zwerfafval in de gunningscriteria worden opgenomen en bedrijven die hier zorgvuldig mee omgaan, kunnen een voordeel krijgen bij de aanbesteding. Ondernemers met een verkooppunt van meeneemvoedsel en -drank kunnen verantwoordelijk worden gemaakt voor het zwerfafvalvrij houden van de omgeving tot 100 meter afstand. Bij vergunningen voor evenementen wordt hergebruik de norm in plaats van gebruik van wegwerpbekers.
Plan van aanpak
Ook kwamen vrijwilligers aan het woord die veel zwerfafval opruimen in het gebied. Zo zijn er in Rheden diverse groepjes bewoners die een oevertraject langs de IJssel hebben geadopteerd en regelmatig opruimen. Ook vrijwilligers uit andere gemeenten vertelden hoe hardnekkig het probleem is en welke enorme inzet zij al plegen om bermen, dijken, oevers en natuur schoon te houden. Hun oproep om met maatregelen te komen om zwerfafval te voorkomen, was niet aan dovemansoren gericht. De aanwezige partners gaan zich hiervoor inzetten en acties en ideeën worden gebundeld in een gezamenlijk plan van aanpak dat de komende maanden wordt uitgewerkt. Gedeputeerde Peter van ’t Hoog van Provincie Gelderland: “Ik heb een enorme waardering voor de particuliere initiatieven die er nu al zijn om zwerfafval in en rondom de IJssel aan te pakken. Deze vrijwilligers inspireren overheden om een tandje bij te zetten. Met de milieubewuste en actieve burger in het achterhoofd, blijven ook wij ons inspannen om de IJssel plasticvrij te krijgen.”
