Stedendriehoek
Op de derde zondag van juni vieren we Vaderdag. Deze dag is ontstaan uit Moederdag, de enige dag in het jaar dat Nederlandse moeders aan het begin van de twintigste eeuw werden vrijgesteld van alle huishoudelijke- en zorgtaken. Door het handhaven van deze traditie waren Nederlandse vaders de rest van het jaar vrijgesteld, dus ook op hun eigen feestdag.
Hoewel Vaderdag waarschijnlijk al veel langer gevierd wordt, is de huidige viering rond 1909 ontstaan op initiatief van Amerikaanse Sonora Louise Smart Dodd. Nadat haar moeder in het kraambed overleed, voedde haar vader William Jackson Smart, een veteraan uit de Amerikaanse burgeroorlog, Sonora en haar broers en zussen in zijn eentje op. Sorona had hier veel bewondering voor en vond dan ook dat er net als Moederdag een Vaderdag moest worden gevierd. Hoewel de reacties op dit idee in eerst instantie niet positief waren, werd op 19 juni 1910 in haar woonplaats Spokane (Washington) de eerste Vaderdag gevierd. Het liefst had Sorona deze dag op 5 juni, de geboortedag van haar vader, gevierd, maar wegens tijdgebrek om de eerste keer te organiseren werd de viering verschoven naar de derde zondag in juni.
President Calvin Collidge steunde in 1924 het idee om er een officiële feestdag van te maken, maar het Amerikaanse congres was tegen. Het was bang dat deze dag gecommercialiseerd zou worden. In 1926 werd er in New York een National Father’s Day Committee geformeerd, maar Vaderdag werd pas officieel erkend in de Verenigde Staten tijdens het presidentschap van Richard Nixon in 1972.
In Nederland werd Vaderdag voor het eerst op 7 september 1936 gevierd in Leiden. In 1938 werd deze dag verschoven naar de eerste zondag van oktober. Op initiatief van de toenmalige Nederlandse Bond van Herenmodedetaillisten werd tien jaar later Vaderdag verplaatst naar de derde zondag van juni. De bond vond dat de viering anders te dicht bij Sinterklaas en kerst lag.
Vaderdag wordt in veel landen op een andere dag gevierd. Zo wordt het in bijvoorbeeld Oostenrijk op de tweede zondag in juni gevierd. In Spanje, Portugal, Italië, een deel van België en Liechtenstein wordt op 19 maart Vaderdag gevierd. Dit is de feestdag van Sint Jozef, de voedstervader van Jezus. In Duitsland wordt Vaderdag gevierd op Hemelvaart, de dag dat Jezus terugkeert naar zijn vader in de hemel. In Thailand vindt Vaderdag zelfs pas op 5 december plaats, op de verjaardag van koning Bhumibol Adulyadej.
Het heeft lang geduurd voordat Vaderdag populair werd; veel mannen vonden het onzin tot de jaren zeventig. Nadat de eerste feministische golf begin twintigste eeuw eindigde, volgde er in de jaren zestig en zeventig een tweede golf. In Nederland wordt deze tijd gekenmerkt door onder andere de actiegroep Dolle Mina’s. Vrouwen streden onder meer voor herverdeling van huishoudelijke taken en doorbreking van het huisvrouwensyndroom. Met succes, want door de jaren heen gingen mannen zich meer bezighouden met het huishouden en de opvoeding van de kinderen. Als je kijkt naar de vrouwenemancipatie, kun je dus misschien wel zeggen dat Vaderdag eigenlijk een vrouwenfeestdag is. Deze dag heeft door de jaren heen zijn steentje bijgedragen aan meer gelijkheid van de seksen.
Tegenwoordig zijn Moeder- en Vaderdag dagen waarop de kinderen hun ouders in het zonnetje zetten. Waar het Amerikaanse congres in 1924 bang voor was, is tegenwoordig werkelijkheid. Moeder- en Vaderdag zijn gecommercialiseerd. Webshops, horecabedrijven, hotels, noem maar op, spelen hier op. Veel voorkomende cadeaus zijn gereedschap, parfum, scheerapparaten en geschenksets.
