Stedendriehoek
STEDENDRIEHOEK – Lees je liever van een e-reader of heb je liever een echt boek in je handen? En geef toe, hoe vaak print je iets uit om het beter te kunnen lezen? En wat onthoud je beter? Iets dat je op een scherm hebt gelezen of van een print? ‘Print is terug’, lezen we overal. Een misvatting, want print is nooit weg geweest. Een tweede misvatting is dat digitale media beter zou zijn voor het milieu. Dit klinkt logisch, omdat papier een tastbaar iets is. Maar wat te denken van e-afval? Deze onzichtbare stroom afval stijgt hard. Volgens cijfers van Greenpeace zelfs met 3 tot 5 procent per jaar, een toename van bijna drie keer zo snel als de groei van de totale afvalstroom.
Ook e-afval is afval
We staan er niet meteen bij stil, maar ook als we lezen via smartphones, laptops, tablets, e-readers vervuilen we het milieu. En niet zo’n beetje ook. Niet alleen de korte levensduur van dit soort apparaten zorgt, dankzij de snelle vervanging van het apparaat, voor veel fysiek afval – ruim 80 procent van de niet meer in gebruik zijnde van alle mobieltjes eindigt op de stort – maar ook zorgt het voor een hoog energiegebruik door accu’s die vaak moeten worden opgeladen.
“Dertig minuten per dag online lezen staat, qua milieu impact, gelijk aan het lezen van een gedrukte papieren krant.”
Met een recyclepercentage van slechts 20 procent van elektronisch afval – waaronder desktop computers, mobiele telefoons, laptops, televisietoestellen, printers en een breed gamma aan huishoudelijke toestellen – groeit de afvalberg steeds verder. En dat terwijl elektronica waardevolle elementen bevat, zoals goud, zilver, koper en platinum. Komt hierin geen verandering, dan zal in 2050 de hoeveelheid e-afval verdrievoudigd zijn tot 120 miljoen ton volgens de Universiteit van de Verenigde Naties (UNU). Dertig minuten per dag besteden aan het online lezen van nieuwswebsites, qua milieu impact, gelijk staat aan het lezen van een gedrukte papieren krant, aldus Swedish Royal Institute for Technology.
“Zowel generatie Z (18 tot 24) als de groep tot 35 jaar leest meer via de printkanalen dan mensen in andere leeftijden”
Informatie gelezen op papier blijft beter hangen
Wil je iets simpelweg lezen, dan kan dit prima vanaf een digitaal bestand. Wil je iets leren en onthouden, dan wordt het een ander verhaal. Het grote voordeel van print is dat informatie beter wordt onthouden en daarbij wordt je tijdens het lezen op print minder afgeleid dan tijdens het lezen op een scherm, waarbij het vaak ook nog eens gebeurt dat je tijdens het lezen gestoord wordt door e-mailicoontjes die in je beeldscherm oplichten, net als een herinnering dat over een uur je afspraak verschijnt en Duolingo je laat weten door middel van pop-up dat je vandaag nog aan je digitale cursus Spaans moet werken zodat je bovenin het klassement blijft staan.
Hoogleraar onderwijspsychologie Kirschner (Open Universiteit) geeft aan dat we geprinte tekst veel beter onthouden. “In de eerste plaats maken we tijdens het lezen een mentale kaart in ons hoofd. Zo onthouden we bijvoorbeeld waar we op de pagina iets hebben gelezen. Je ziet als het ware de pagina voor je verschijnen en je bedenkt je waar het staat, op welke plek. En juist dit bevordert het herinneren van de tekst. Vergelijk dit met het gebruik van Google Maps en een ‘ouderwetse’ kaart. Als je zelf met de kaart moet draaien, onthoudt je de weg beter.” Schrijven in plaats van typen en het bijplaatsen van tekeningen heeft een soortgelijk effect. Onderzoek, uitgevoerd door de Amerikanen Kauffman en Flanagan, geeft aan dat het lijkt alsof we bij ‘digitaal lezen’ vooral concrete details opnemen in plaats van de informatie in het geheel van de context te zien.
Een middenweg tussen print en digitaal is ook hierin het meest efficiënt
Dat een mix van online en print waarschijnlijk de beste oplossing is blijkt ook uit de ‘terugkeer’ van magazines die door bedrijven werden en worden uitgegeven. Bedrijven die, in navolging op de digitale trend, magazines alleen online uitbrachten komen daar steeds vaker van terug. Een voorbeeld daarvan is KLM. Het personeelsmagazine werd vorig jaar weer op print uitgebracht, na een tijd alleen in digitale vorm te zijn verschijnen. Het was niet het enige bedrijf dat weer ‘terug’ naar print ging. Ook Airbnb, Facebook en Amazon – bekend als online medium – kwamen afgelopen tijd met magazines in printvorm.
Als je leest van een beeldscherm lees je sneller en meer concreet. Lees je van print, dan neem je de tekst uitgebreider op en begrijp je de context beter. Beiden zijn dus prima naast elkaar te gebruiken. En laat het milieu daar nou net ook het meest blij mee zijn.
