Stedendriehoek
APELDOORN – De Pasch prijkt hoog op de gevel van het pand (1915) van Mr. Murk aan de Deventerstraat 13. Het is het Latijnse woord voor open weiland en de naam van het uitgestrekte landgoed De Pasch, eeuwen geleden ontstaan tussen Het Loo en Apeldoorn. Het landgoed omvatte boerderijen, akkers, weilanden en bos en een landhuis met daarin een jongenskostschool.
Als de eigenaar van het landgoed in 1874 overlijdt, wordt het landgoed verkocht. De nieuwe eigenaar, Hendrik Christiaan Van der Houven van Oordt, verdeelt het landgoed in zo’n vijftig ruime percelen, bestemd voor een nieuwe wijk: De Parken. Als wandel- en ontmoetingsplek laat hij het Oranjepark aanleggen. Op andere plekken in de nieuwe wijk zorgt Van Houven van Oordt voor kleinere parken. De Oranjes en Paleis Het Loo en de natuurrijke entourage van Apeldoorn trekken welgestelden uit het westen om hier ‘op stand’ en in een heilzame omgeving te wonen.
De gemeente stimuleert de groei van Apeldoorn. Wegen worden bestraat, er komen meer woonwijken en de binnenstad wordt uitgebreid. In en rondom de Dorpstraat (vanaf 1917 Hoofdstraat) verrijzen speciaalzaken, hotels, lunchrooms en, nieuw voor die tijd, warenhuizen met grote etalages. Volgens de Apeldoornsche Courant kon de Dorpsstraat, waar werd gewinkeld, gewandeld en geflaneerd, zich meten met de Amsterdamse Kalverstraat.
De ‘weg naar Deventer’ markeert de rand van het centrum. Sinds 1870 huisde op de hoek met de Marktstraat, in de woning van de plaatselijke postdirecteur, het postkantoor. Toen de regering eind negentiende eeuw besloot tot professionalisering van de postdienst en er steeds meer post werd verzonden, werd het oude postkantoor daarvoor te klein. Op dezelfde plek kwam in 1907 een nieuw, groter postkantoor naar ontwerp van Rijksbouwmeester C.H. Peters. In het nieuwe postkantoor kwam ook een telefoon- en een telegrafiekamer. Ook konden burgers er aan het loket terecht om geld te sparen en op te nemen. Het postkantoor verhuisde in 1991 naar een nieuwe locatie en het beeldbepalende pand, een gemeentelijk monument, kreeg een nieuwe bestemming. Op het terras van Mr. Murk of bij de Pizzabakkers in het voormalige postkantoor waan je je terwijl je de karakteristieke panden observeert, gemakkelijk een eeuw terug in de tijd.
Het historische verhaal van de binnenstad is een initiatief van Apeldoorn Partners, Stichting Centrum Evenementen Apeldoorn, CODA en Gemeente Apeldoorn, om erfgoed beter zichtbaar te maken. Lees meer over het historische verhaal van de Hoofdstraat op www.apeldoorn-binnenstad.nl/historischverhaal
Foto:
Deventerstraat gezien vanuit de Hoofdstraat, in oostelijke richting. Datering: 1930-1940 (©CODA Archief)
