Stedendriehoek
Een erehaag voor een passerende rouwauto in coronatijd. (Foto: Sven Scholten/Stadsfotograaf Apeldoorn)
APELDOORN – Zaterdag 16 mei zat ik thuis op de bank met mijn zoon naar een livestream te kijken van een uitvaart in Veenendaal. De oma van een goede vriend was overleden en werd, geheel volgens de richtlijnen van het RIVM en de regering, in zeer besloten kring begraven. “Niet eens al haar broers en zussen konden erbij zijn”, aldus de vriend. Een zeer betreurenswaardig gevolg van de al maanden voortslepende coronacrisis.
“Hoe was dat om te zien?” vraagt Maarten Laponder, eigenaar van Rouwcentrum Rouwenhorst, het uitvaartbedrijf aan de Christiaan Geurtsweg in Apeldoorn, met belangstelling. Het zijn voor zijn (familie)bedrijf ook vreemde maanden geweest, met alle te nemen veiligheidsmaatregelen in droevige omstandigheden. “Het ergste is nog dat je nu zo moeilijk je persoonlijke betrokkenheid kunt tonen. Niet even een troostende hand op de schouder kunnen leggen of een arm om een nabestaande heen kunnen slaan, maar continu die anderhalve meter in acht moeten nemen. Lastig hoor.”
Ingaande op zijn vraag: het was een bijzondere gewaarwording: slechts een handjevol mensen in een normaal gesproken volle aula van het rouwcentrum. Met lege banken ertussen en de rouwenden zigzag achter elkaar, om de anderhalve meter afstand te waarborgen. Pluspunt was wel dat de één uur durende dienst uitstekend te volgen was, helder in beeld én geluid. Maarten knikt: “Fijn om te horen, want in deze vreemde maanden is dat toch helaas voor velen de enige manier om afscheid van iemand te kunnen nemen. Het is een van die oplossingen die van het uitvaartwezen worden gevraagd in tijden waarin mensen elkaar maar moeizaam van nabij kunnen steunen.”
Rouwenhorst heeft de afgelopen maanden meer uitvaarten moeten regelen dan gebruikelijk in zo’n tijdsbestek. Het dubbele aantal, ongeveer. “Vergelijkbaar met de griepepidemie van 2018 en een extreem warme zomer. Gelukkig hebben wij een groot en goed op elkaar ingespeeld team, van in totaal 36 medewerkers, dus wij konden alle meldingen van overlijdens prima aan. Maar vervolgens werd onze aanpak wel anders dan normaal, omdat de coronamaatregelen daarom vroegen. Het contact met de nabestaanden gebeurde veelal telefonisch en middels videogesprekken. De voordeur van ons rouwcentrum bleef op slot met een verwijsbriefje, voor ieders veiligheid.”
De meldingen stroomden dag en nacht binnen. “Normaliter gaan we met twee medewerkers in één auto naar een overledene toe. Dat deden we nu met twee auto’s, omdat ook wij afstand van elkaar moesten houden. Omkleden deden we vervolgens buiten, voor de woning van de overledene, het verzorgingshuis of het ziekenhuis. We droegen mondkapjes, handschoenen en vochtwerende pakken. Wanneer we de overledene netjes in de kist hadden aangekleed, mochten nabestaanden op uitnodiging, én ook met speciale kleding, afscheid komen nemen. Wij hebben gelukkig nooit zonder beschermingsmaterialen gezeten, met dank aan het aanbod vanuit bevriende bedrijven, want de uitvaartverzorgers visten bij de verdeling ervan aanvankelijk achter het net.”
Doordat vanwege de coronamaatregelen veel vanzelfsprekendheden wegvielen rond een uitvaart, werd van zowel Rouwenhorst als de nabestaanden creatief meedenken verlangd. “Samen een kaarsje aansteken voor de overledene, op afstand. Samen een toost uitbrengen op een bepaald tijdstip. Een erehaag vormen voor de passerende rouwauto. We hebben het nodige mogen zien. Wij konden bijvoorbeeld niet meer de gebruikelijke koffie met cake of broodjes aanbieden in een samenkomstruimte, hooguit de broodjes meegeven”, vertelt Laponder. “Ook de condoleances zoals we die kennen, konden geen doorgang vinden. En dat is nu juist altijd zo’n moment waarop de rouwende familie veel warmte mag ontvangen en wordt gesterkt in het verdriet.”
Hij heeft van nabij ook de emotie gezien bij nabestaanden, die hun geliefde overledene niet meer op tijd in het ziekenhuis konden laten opnemen. “Dan had oma misschien nog wel geleefd, hoor je dan. Hartverscheurend. Maar de overheersende emotie bij de nabestaanden was toch begrip voor de situatie waarin we momenteel verkeren. En dat vind ik bijzonder, want in deze tijd iemand verliezen komt dubbel zo hard aan; niet alleen moet je een geliefde missen, maar je bent ook nog eens aangewezen op een uitvaart die je eigenlijk niet had gewild. Je gaf het zelf al aan: de familie moet kiezen wie er wel en wie niet fysiek bij een uitvaart aanwezig kunnen zijn. Een vreselijke keuze om te maken, natuurlijk.”
Het team van Rouwenhorst heeft zich de voorbije maanden kranig geweerd tijdens de uitdagende periode waarin de telefoon vaker rinkelde dan normaal. “24/7 ging en gaat het door. Vanaf dag één van de crisis hebben we gelukkig aan de vraag kunnen voldoen en de nabestaanden op onze manier toch in de watten kunnen leggen; zo goed mogelijk toch iets moois van de uitvaart kunnen maken. Maar eerlijk gezegd ben ik, zijn wij, nu wel klaar met die coronacrisis. We willen graag zo snel mogelijk terug naar waar wij met ons team zo goed in zijn: even die hand op de schouder…”
