Stedendriehoek
STEDENDRIEHOEK – Nico Teunissen (56) is al ruim dertig jaar werkzaam bij stichting De Onderwijsspecialisten in Arnhem. “Daaronder vallen meer dan 25 Gelderse scholen”, legt hij uit. “Onze scholen bieden (voortgezet) speciaal onderwijs aan leerlingen die specifieke ondersteuning nodig hebben. Bijvoorbeeld leerlingen die moeilijk leren, een lichamelijke of meervoudige beperking hebben, chronisch ziek zijn of extra ondersteuning nodig hebben vanwege hun gedrag. Voor deze kinderen hebben wij in de loop der jaren verschillende programma’s ontwikkeld, om hun participatie in de samenleving te bevorderen.”
Het onderwijs is al jaar en dag gericht op leren in de platte zin van het woord, vertelt Nico. “Rekenen, taal, aardrijkskunde, geschiedenis, noem maar op. Veel leerlingen in het speciaal onderwijs hebben hier (veel) moeite mee. Ze horen steeds dat ze het niet kunnen en dat is frustrerend. Daarom zijn wij ongeveer dertien jaar geleden begonnen met kijken naar vrijetijdsbesteding.” De Onderwijsspecialist gooit zijn ene been over het andere en vervolgt: “We hebben een meeting op onze scholen gehad en toen ontdekten we dat slechts 15% van onze leerlingen in hun vrije tijd iets bij een sportvereniging deed. Dat is heel weinig. We hebben daarom een programma bedacht – dat tegenwoordig Special Heroes heet – waarbij sportverenigingen uitgenodigd worden om op onze scholen sportclinics te geven. Bij de deelnemende sportvereniging kan de leerling ook lid worden.” De clinics werden op twaalf scholen gegeven. “Wat we zagen is dat de participatiecijfers enorm stegen. In een periode van een jaar of vijf, is onze sportparticipatie van 15% naar bijna 55% gegaan.”
Het stimuleringsprogramma werd in samenwerking met NOC*NSF en Menzis uitgevoerd. “Tijdens de regionale pilot zagen we drie dingen”, vertelt Nico, terwijl hij zorgvuldig zijn woorden kiest. “Eén: de sportparticipatie van onze leerlingen steeg. Twee: het aantal sportverenigingen waar kinderen met een beperking terecht konden steeg en drie: de scholen zagen dat sport en beweging meer was dan sporten in een gymzaal.” In die tijd kwam de vacature Hoofd Sport & Beweging vrij, die Nico ging invullen. Hierbij werkt hij bovenschools met veertig vakdocenten van het bewegingsonderwijs. “We delen gezamenlijk kennis en proberen ervoor te zorgen dat de vakdocent verder kijkt dan zijn of haar neus lang is.”
Kunst en cultuur
Special Heroes was al vrij snel succesvol op het gebied van sport en beweging. Toch miste er nog iets. “We zijn de afgelopen zeven jaar met kunst en cultuur hetzelfde aan het doen als bij sport en beweging. De participatie stijgt alleen langzamer. Dat is te verklaren uit landelijke cijfers: 85% van de leerlingen (in speciaal en regulier onderwijs) wordt doorverwezen naar sport en 15% naar kunst en cultuur.” Voor dit programma werkt De Onderwijsspecialisten per stad met één grote kunst- en cultuurinstelling samen. Die instelling geeft workshops op scholen en training aan de docenten. Nico vertelt enthousiast verder: “Wat je nu ziet – en dat vind ik een fantastische ontwikkeling – is dat kinderen met een beperking niet meer vreemd zijn bij sportverenigingen en kunst- en cultuurinstellingen. Er is steeds meer ruimte voor hen. Daarnaast zie je dat de schoolvakken sport en beweging en kunst en cultuur steeds belangrijker worden. Het onderwijs is aan het kantelen en daar ben ik heel trots op. Met deze vakken kun je namelijk andere talenten naar boven halen. Ieder kind en iedere jongere heeft ze. Voor jou als mens is het belangrijk om je te kunnen uiten, om je talent te vinden en om trots op jezelf te zijn. Gelukkig wordt er dan ook meer gekeken naar talenten en minder naar beperkingen.”
Uniek Sporten
Een ander groot project van De Onderwijsspecialisten is Uniek Sporten.“We hebben sinds 2012 één loket dat antwoord geeft op alle vragen omtrent sporten. Dat loket is voor kinderen met een beperking, ouders, verzorgers, sportverenigingen en gemeenten. Met andere woorden: voor iedereen. Na jaren van plannen maken en gesprekken voeren met gemeenten, is dit Uniek Sporten geworden. We hebben dat bij De Onderwijsspecialisten bedacht en ontwikkeld, in samenwerking met de gemeente Arnhem. We vonden alleen dat je dit loket niet moest linken aan de gemeente, maar aan de wmo-regio. Na gesprekken met de gemeenten – die onder de wmo-regio Arnhem vallen – is dat gelukt en rondgekomen. We hebben vervolgens Uniek Sporten ‘weggegeven’ aan het Fonds GehandicaptenSport en zij rolt dat nu landelijk uit. Over een jaar heeft (hopelijk) elke wmo-regio in Nederland een Uniek Sporten-loket.”
Ook Special Heroes valt tegenwoordig niet meer onder De Onderwijsspecialisten. “We zijn de ontwikkelaar en aanstichter, maar wij zijn geen landelijke organisatie. Daarom zijn beide projecten nu in handen van een partner waar we het volste vertrouwen in hebben. Hier werken we uiteraard nauw mee samen.”
Belangrijkste vakken
“Wat ik nog wil bereiken voordat ik met pensioen ga?” Nico denkt even na. “Ik hoop dat kunst en cultuur tegen die tijd volledig ingebed zijn in het onderwijs. Dat zijn grote ambtelijke woorden, maar zo is het nog steeds niet. Kunst en cultuur moeten eigenlijk de belangrijkste vakken van de school zijn, want ze zitten verweven in rekenen, taal, in alles.” Nico lacht: “Als kunst en cultuur helemaal ingebed zijn in het onderwijs bij De Onderwijsspecialisten, kan ik wat anders gaan doen.”
