Stedendriehoek
Jan Kloosterman (SGP)
Gavin Treep (D66)
Tijdens de Politieke Markt Apeldoorn van donderdag 11 juni wordt onder meer gesproken over het raadsvoorstel ‘Apeldoorns Karakter! Cultuur- en Erfgoednota 2021-2024’. In deze nota wordt het voorstel gedaan tot verandering van de culturele subsidiestructuur. We spreken hierover met de raadsleden Gavin Treep (D66) en Jan Kloosterman (SGP).
Cultuur en erfgoed brengen volgens het college van burgemeester en wethouders kleur en levendigheid; ze maken Apeldoorn tot een fijne plek om te wonen, te werken en te zijn. Ze dragen bij aan de identiteit van Apeldoorn, aan datgene dat Apeldoorn bijzonder maakt, in stad, dorp en buitengebied. Cultuur en erfgoed is rondom aanwezig, maar niet overal bekend. Met de nieuwe nota wordt daarom gewerkt aan het versterken van de identiteit van Apeldoorn, aan het Apeldoorns Karakter!
D66 Apeldoorn wil de kunst en cultuur in de gemeente sowieso niet in de kou laten staan, laat raadslid Gavin Treep namens de fractie weten. “Ook deze sector heeft de afgelopen maanden zware economische klappen moeten verwerken. Tijdens de zeven dagen durende ketendemonstratie Cultuur in Actie! werd een specifiek accent gelegd op de economische waarde van de culturele sector. De waardetoevoeging van de sector bedraagt maar liefst 26 miljard, publiceerde het CBS vijf jaar geleden.” (*)
De coronacrisis treft de sector nu weer zwaar. “De makers kunnen hun werk niet meer laten zien en de culturele instellingen moesten hun deuren lang sluiten. Minister Van Engelshoven noemde afgelopen cultureel seizoen dan ook een verloren seizoen. En ondanks een toezegging van 300 miljoen euro, gaat dit voor de culturele sector een enorm harde klap zijn. Ook na de directe coronacrisis moeten de culturele instellingen die nog overeind staan zich opmaken voor de anderhalvemetersamenleving. Dat is dus minder mensen op dezelfde hoeveelheid vierkante meters. Minder kaartjes om te verkopen. Terwijl de marge al niet breed was. Om nog maar te zwijgen van de recessie die de coronacrisis gaat veroorzaken. Waardoor minder mensen kaartjes kunnen kopen.”
Maar, zo zegt Treep, cultuur gaat in de eerste plaats niet om geld. “Kunst en cultuur hebben een intrinsieke waarde die eigenlijk apart staat van economie en conjunctuur. Helaas is de term ‘intrinsieke waarde’ een beetje onder het stof gekomen. Waarde wordt alleen nog maar uitgedrukt in geld. Return on investment. Waarbij ‘return’ altijd een hoger bedrag moet zijn dan ‘investment’. Anders is het niet rendabel. De ‘return’ is bij kunst en cultuur echter veel meer dan een bedrag. Cultuur is meestal geen miljoenenbusiness voor de mensen die er werken.” Cultuur is het activeren en aanspreken van het creatieve brein, gaat hij verder. “We mogen daarom als gemeente niet verder bezuinigen op plekken waar die creativiteit wordt onderwezen en gestimuleerd.”
Namens de SGP reageert raadslid Jan Kloosterman op de vraag hoe zijn partij aankijkt tegen het subsidiëren van het culturele leven en erfgoed in Apeldoorn: “De SGP wil een samen-leving, niet een naast-elkaar-leving. Cultuur en cultuurgeschiedenis kunnen hierin een belangrijke rol spelen. De SGP vindt verantwoorde cultuurbeleving heel belangrijk. Het stimuleren van sociaal-culturele activiteiten kan daaraan bijdragen. Culturele activiteiten moeten ontstaan uit particulier initiatief. De gemeente vervult daarbij wel een stimulerende en ondersteunende rol. Subsidie vanuit de gemeente is dus vooral aanvullend. Concreet betekent dit voor onze partij: de hoge subsidies voor Orpheus, Gigant en Coda-museum moeten omlaag; evenementen en cultuuruitingen moeten altijd bij de goede zeden passen, dus ze mogen niet aanstootgevend zijn; goede bibliotheekvoorzieningen in wijken en dorpen zijn een prioriteit; steun voor lokale media, zodat zij inwoners onafhankelijke informatie geven.”
Treep heeft namens D66 niet alleen de cultuur in zijn portefeuille, hij heeft ook een verleden als online marketeer bij theater Orpheus. Hij heeft dan ook een helder inzicht in de financiën die er spelen. “Orpheus draait strak in de zwarte cijfers, uitstekend in staat om de eigen broek op te houden. Maar als we de subsidiekraan voor de kunst en cultuur in Apeldoorn verder dichtdraaien, kan het daadwerkelijk gebeuren dat culturele instellingen ‘omvallen’. We praten hier overigens niet alleen over alleen kunst en cultuur, maar ook ons prachtige erfgoed met de schitterende oude panden en bijvoorbeeld ook het Zwitsalterrein dat zo goed wordt gebruikt.”
In situaties van financiële tegenslag moeten natuurlijk strategische keuzes worden gemaakt voor het verdelen van de beschikbare gelden. De vraag aan Kloosterman is dan ook: Hoe hoog staat cultuur en erfgoed daarbij op uw lijstje? Hij denkt even na: “We vinden het belangrijk dat tenminste een basis van cultuur en erfgoed aanwezig blijft in Apeldoorn. Daarbij denken wij vooral dat de gemeente een ondersteunende taak heeft, zoals subsidie geven aan de bibliotheken (om ont-lezing tegen te gaan), educatieve programma’s (zoals bijvoorbeeld muziekles) en cultureel erfgoed dat historische waarde heeft (zoals bijvoorbeeld herstellen van oude en waardevolle gevels). Het ondersteunen van culturele uitingen die onder amusement vallen, zijn geen kerntaak voor de overheid, al betekent dit niet dat dit nooit gesteund hoeft te worden. Wij vinden echter dat bezoekers daarvan de kosten allereerst zelf moeten opbrengen. Wat de SGP betreft, geldt voor alle uitingen in het culturele leven dat ze de zondagsrust niet moeten aantasten omdat die dag bedoeld is om rust te hebben en God te dienen.”
Er zijn financieel grote zorgen in Apeldoorn, gaat Kloosterman verder. “De tekorten op de jeugdzorg zijn heel fors en niet makkelijk op te lossen. Er moet bezuinigd worden. Voor de SGP is het belangrijk dat de kerntaken goed gedaan worden. Vraag is welke kerntaken de overheid heeft. Het steunen van cultureel erfgoed is belangrijk, maar niet een eerste kerntaak. De problemen in het sociale domein – tekorten bij jeugdzorg en huishoudelijke hulp – vragen om voorrang omdat daar mensen in nood zitten die hulp moeten krijgen. Als er geld te kort is, moet er dus ook in de hoek van subsidies bezuinigd worden. We denken dan vooral aan de subsidies die naar Orpheus, Gigant en Coda-museum gaan. Wij zijn dus van mening dat niet alles op alles gezet moet worden om die sector draaiende te houden. Dat klinkt alsof de gemeente alle problemen moet oplossen, terwijl dat haar taak niet is en ze zelf enorme tekorten heeft.”
De allerbelangrijkste zorg voor Treep binnen de culturele- en erfgoedsector blijft toch het menselijk aspect: “Het streven is dat we zoveel mogelijk banen behouden, overal in Apeldoorn, maar ook in deze branche. En niet alleen de professionele verenigingen die we allemaal zo goed kennen, maar ook de kleinere amateurgezelschappen en de mensen achter de schermen, zoals bijvoorbeeld de schoonmaakploegen. Daarom ben ik erg blij met de positieve aandacht die de kunst en cultuur krijgt, zoals onlangs nog het interview van Paul de Leeuw met Orpheus-directeur Mirjam Barendregt. Hij prees Apeldoorn en dat doet me bijzonder goed.”
(*) De totale Rijksbegroting van Nederland bedroeg in 2019 300 miljard. 40 Miljard werd toegewezen aan OC&W. Slechts 2 miljard hiervan was specifiek voor Cultuur & Media bestemd. Dat is 0,6% van de 300 miljard, dat wordt aangevuld met 2 miljard door provincies en gemeenten. Dat maakt 4 miljard. De inkomstencijfers laten vervolgens zien dat de totale waardetoevoeging, het Bruto Binnenlands Product van Nederland 700 miljard bedraagt. De culturele sector droeg hier maar liefst 3,7% aan bij met 26 miljard. Met 4 miljard wordt 26 miljard verdiend.
