Stedendriehoek
APELDOORN – De tentoonstelling Queens by Andy Warhol, te zien op Paleis Het Loo tot woensdag 1 januari 2025, brengt een bijzondere verzameling portretten van vier regerende koninginnen samen. Deze zeefdrukken, gemaakt in het jaar 1985, vormen een belangrijk deel van Warhols latere werk. De kunstwerken zijn onderdeel van zijn Reigning Queens-serie en tonen vier koninginnen die toen aan de macht waren: Beatrix van Nederland, Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk, Margrethe II van Denemarken en Ntombi Tfwala van Swaziland (nu Eswatini).
Andy Warhol, beroemd om zijn pop-art, zoals de Campbell-soepblikken en portretten van beroemdheden zoals Marilyn Monroe, benaderde de portretten van de koninginnen met zijn bekende zeefdruktechniek. Hij creëerde vier versies van elke koningin, en gebruikte daarvoor officiële staatsieportretten. Volgens Dr. Hanna Klarenbeek, conservator en kunsthistoricus, geeft dit de collectie een uniek karakter. “Warhols techniek maakte het mogelijk om portretten in hoge oplages te produceren, wat ze commercieel aantrekkelijk maakte,” vertelt Klarenbeek. Toch was er gemengde ontvangst van de koninginnen zelf.
Koningin Ntombi weigerde aanvankelijk mee te werken, omdat ze vond dat Warhols commerciële aanpak niet paste bij de waardigheid van haar positie. Omdat zij geen officiële portretfoto ter beschikking stelde, nam Warhol de vrijheid om een onofficieel portret te gebruiken. Margrethe II was niet enthousiast over Warhols levensstijl en vond dat hij geen goed voorbeeld was voor jongeren. Elizabeth II distantieerde zich door te stellen dat ze geen verantwoordelijkheid wilde dragen voor het eindresultaat. Koningin Beatrix, bekend om haar liefde voor kunst, gaf haar medewerking, maar wilde het portret wel eerst zien voor het werd vrijgegeven.
De tentoonstelling zet vier sterke vrouwen in de schijnwerpers, die elk hun koningschap op eigen wijze invulden. De recente troonsafstand van Margrethe II bood volgens Klarenbeek een mooie aanleiding om deze bijzondere collectie tentoon te stellen. “We wilden deze vrouwen vanuit hun kracht tonen, in een kleurrijk en eigentijds perspectief,” legt ze uit. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de controverse rondom Warhols werkwijze, zoals de discussie over Ntombi Tfwala’s weigering om deel te nemen.
Warhols gebruik van diamond dust geeft de portretten een sprankelende, bijna betoverende uitstraling. De tentoonstelling is vormgegeven door Afanai de Jong van studio AFARAI, die de portretten zo heeft opgesteld dat bezoekers zich omringd voelen door koninklijke pracht. “Een uitnodiging om deze moderne collectie te bewonderen en de kracht van deze vrouwen te ervaren,” besluit Klarenbeek.
