Stedendriehoek
door Mandy Vinkenvleugel
HOENDERLOO – Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat de Witte Fiets zijn intrede deed in Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Reden genoeg om eens stil te staan bij de geschiedenis van een fenomeen dat aanvankelijk hier en daar met gefronste wenkbrauwen werd begroet, maar dat al snel uitgroeide tot een icoon van het Park.
Hoe het begon
Provo was een anarchistische protestbeweging die werd opgericht in 1965 en twee jaar later alweer werd opgeheven. De beweging stond voor geweldloos anarchisme, gericht op het provoceren (vandaar de naam Provo’s) van de gevestigde orde. Een van de talloze plannen van de Provo’s was die van de Witte Fiets, bedacht door Provo Luud Schimmelpennink, lid van de Amsterdamse gemeenteraad. Zijn idee: in Amsterdam zouden gratis te gebruiken fietsen komen, zonder slot. Voor de herkenbaarheid moesten ze wit worden geschilderd. Eigenlijk was het een idee om de bestaande situatie te legaliseren, want in Amsterdam werden veel fietsen gestolen voor een kort ritje, ergens achtergelaten en opnieuw gestolen. Maar helaas: de gemeenteraad zag weinig in het plan en de Amsterdamse Witte Fiets kwam er nooit.
De Hoge Veluwe
In 1974 stofte het idee af. Men zocht naar een manier om natuurbescherming te combineren met publieke toegang. In een tijdperk van toenemend autoverkeer én milieubewustzijn, wilden zij een alternatief bieden waarbij de natuur zo min mogelijk zou worden belast en die tegelijkertijd bezoekers de vrijheid zou geven om het Park te verkennen. Het concept van de Witte Fiets was even eenvoudig als revolutionair. Er werden om te beginnen vijftig eenvoudige, witgeverfde fietsen verspreid over het Park. Deze fietsen waren, zoals bij het oorspronkelijke idee van Luud Schimmelpennink, vrij te gebruiken voor iedereen die het Park bezocht. Het idee was dat bezoekers een fiets konden nemen bij de ingang, op hun gemak het Park konden verkennen, en de fiets weer konden achterlaten bij een van de vele fietsenstallingen, verspreid over het Park. Tot een volgende bezoeker erop zou stappen, enzovoorts.
Op leeftijd én modern
We zijn inmiddels vijftig jaar verder en het concept van de Witte Fiets staat nog fier overeind. De fietsen zijn nu weliswaar moderner en waar het Park begon met vijftig stuks, zijn het er nu tweeduizend, maar de fiets doet nog steeds waarvoor hij in 1974 bedoeld was. Daarmee is hij tegelijkertijd op leeftijd én modern, want het vraagstuk rondom vervoer en natuurbescherming is actueler dan ooit. In een tijdperk waarin klimaatverandering en milieubewustzijn steeds belangrijker worden, blijven de Witte Fietsen van De Hoge Veluwe een krachtig voorbeeld van hoe duurzame mobiliteit en natuurbehoud hand in hand kunnen gaan. Bezoekers van het Park waarderen de eenvoud en de vrijheid van de fietsen, terwijl ze ook bijdragen aan de bescherming en het behoud van de natuur. Inmiddels is de Witte Fiets icoon van het Park: Wie Witte Fiets zegt, zegt De Hoge Veluwe, wie De Hoge Veluwe zegt, zegt Witte Fiets.
De Witte Fiets anno nu
Het Park investeerde in een uitgebreid netwerk van fietspaden en -routes van in totaal bijna 40 kilometer. Die brengt bezoekers door het hele Park en langs onder meer Jachthuis Sint Hubertus, het Deelense Veld en het Kröller-Müller Museum. Onderhoud aan de fietsen gebeurt in het Centrumgebied in de Rijwielherstelplaats. Dat is ook de plek waar bezoekers terecht kunnen voor rolstoelfietsen, tandems, elektrische fietsen en Blauwe Fietsen, mét slot.
Op een Witte Fiets naar school
De duurzaamheid van de Witte Fiets zit hem niet alleen in het gebruik als alternatief voor de auto. Afgeschreven fietsen worden opgeknapt en geschonken aan projecten in het buitenland. Je kunt ze aantreffen in onder meer Polen, Tanzania en Marokko, Slowakije en zelfs op de Galapagoseilanden. Voor alle geschonken Witte Fietsen geldt dat ze ten goede komen aan projecten die er echt mee geholpen zijn. In Marokko werden de fietsen verdeeld over verschillende basisscholen en middelbare scholen. Dankzij de fietsen kunnen de kinderen de grote afstand naar school nu op de fiets afleggen in plaats van te voet. Het schoolverzuim nam daardoor flink af.
Eind april zijn er weer 280 Witte Fietsen naar Marokko gegaan. Deze Witte Fietsen worden beschikbaar gesteld aan de leerlingen van twee grote middelbare scholen in de gemeente Stehat. Ook wordt een deel beschikbaar gesteld aan de lokale vereniging Natuurvrienden (Association Amis de la Nature) om fietstochten te maken tussen het Stehat en het natuurgebied Kannar in het Nationale Park Talassemtane. Het doel hiervan is om jongeren op een positieve manier te betrekken bij de natuur.
Het mag duidelijk zijn: de Witte Fiets is springlevend en klaar om nog eens minimaal vijftig jaar bezoekers te vervoeren over onze fietspaden. Het icoon van De Hoge Veluwe herinnert ons eraan dat zelfs de eenvoudigste ideeën een grote impact kunnen hebben.
Jubileumdag Witte Fiets
Op 18 mei vieren we in het Park het jubileum van de Witte Fiets. Komt u het jubileum van de Witte Fiets met ons vieren? Op 18 mei kunt u op het evenemententerrein meedoen met verschillende leuke activiteiten. Meer informatie leest u op: hogeveluwe.nl/wittefiets
