Stedendriehoek
door beleidsmedewerker Aafke Kylstra
Zoals trouwe bezoekers van Het Nationale Park De Hoge Veluwe wellicht wel eens gemerkt hebben, zijn er regelmatig sporen van vraat door edelherten te zien in de zijtuinen van Jachthuis Sint Hubertus. Deze prachtige dieren vinden het frisse groen en de bloemen van vaste planten en rozen erg lekker. Om die reden is recent (najaar 2021) de beplanting van de vaste plantenborder vervangen door soorten die ‘edelhertproof’ en droogtebestendig zijn.
Parklaan Buitengewone Projecten heeft een sortering van planten samengesteld die gericht is op de ontwikkeling van een natuurlijke en dynamische (zichzelf ontwikkelende) border, op basis van ecologische principes. De border ontwikkelt zich al aardig. Wel blijken ‘onze’ edelherten minder kieskeurig dan we dachten, waardoor bepaalde plantensoorten alsnog niet tot bloei komen door vraat. De ontwikkeling van de border wordt door vrijwilligers nauwgezet gemonitord, zodat bijsturing mogelijk is.
Rozensoorten niet succesvol
In het najaar van 2023 is de omvorming van de rozenperken bij het Jachthuis aan de beurt. Nadat de restauratie van Jachthuis Sint Hubertus was afgerond (2014), zijn de geometrische tuinen opnieuw aangeplant. Rozenspecialist Piet Bakker heeft voor de rozenperken oude Engelse rozenrassen geselecteerd. Helaas deden die het niet goed op deze (arme en droge) groeiplaats. Het gewenste eindbeeld van rijkbloeiende rozenperken blijkt hier niet haalbaar.
Stapsgewijze omvorming
De tuin- en parkaanleg van het Jachthuis is aangemerkt als rijksmonument. Voor monumentale tuinen is de omvorming naar een andere soort niet van vandaag op morgen geregeld. Gedegen onderzoek, planvorming, vergunning en financiering gaan hieraan vooraf. In de tussentijd willen we er wel voor blijven zorgen dat de tuinen een aantrekkelijk beeld geven, en we willen de symmetrie van de tuinen behouden. Daarom zijn de resterende rozenstruiken nu geconcentreerd in het middenvak. Om de lege perken rondom tijdelijk kleur en inhoud te geven, hebben vrijwilligers deze ingezaaid met een eenjarig honingplantenmengsel voor bijen en andere insecten. Dit mengsel (speciaal voor braakliggende terreinen) is geschonken door imkerij BijDaan. Ook dit mengsel blijkt echter erg smakelijk voor edelherten.
Historisch verantwoord en geschikt
Het Park heeft H+N+S landschapsarchitecten gevraagd om een aangepast beplantingsplan voor de rozenperken te maken. Uitgangspunt voor het plan is om de ruimtelijke opzet van de zijtuinen te behouden, maar andere plantsoorten toe te passen. Destijds is, vooruitlopend op het herinrichtingsplan, historisch onderzoek verricht door Dr. Lucia Albers. Op basis van dit onderzoek blijken de rozenperken oorspronkelijk beplant te zijn geweest met rhododendrons. Omdat deze struiken te hoog werden en het uitzicht belemmerden, zijn ze begin jaren 30 vervangen door rozen. Inmiddels bestaan er hybride rhododendronsoorten die laag blijven. Historisch gezien is het een logische keuze om terug te gaan richting de oorspronkelijke opzet. Bovendien duiden de aanwezige rhododendrons – die al decennia in de nabijheid van de zijtuinen staan – er op, dat de soort geschikt is voor deze standplaats en blijkbaar minder smakelijk is voor het wild.
Aanplant van rhododendrons
De vergunning voor het vervangen van rozen door rhododendrons is ondertussen verleend; voor de financiering lopen nog aanvragen bij verschillende fondsen. We streven ernaar om in het najaar van 2023 te starten met de aanplant van rhododendrons en azalea’s in verschillende types, kleuren en bloeitijden.
Rhododendron borderboeket
De stroken aan de zijkant van de tuinen worden ook vervangen door rhododendrons in wat uitbundiger kleuren: een ‘borderboeket’ passend bij de vaste plantenborder die tegen de haag aan de zuidkant ligt. Rhododendroncentrum De Valouwe uit Wekerom verzorgt de aanplant met rhododendrons en azalea’s uit eigen kwekerij. De Valouwe heeft toegezegd de eerste vijf jaar het onderhoud en de verzorging van de rhododendronperken te begeleiden. Zo is een bloemrijk eindresultaat verzekerd.
Foto’s:
Luchtfoto Jachthuis Sint Hubertus door KLM, 1922 (foto uit collectie Kröller-Müller Museum)
Zijtuin Jachthuis met rhodondendrons (foto uit collectie Kröller-Müller Museum)
