Stedendriehoek
HOOG BUURLO – Schaapskuddes en herders kennen we van oudsher: in Nederland en ver daarbuiten. In het bijbelse kerstverhaal komen herders voor, en men vermoedt dat schapen duizenden jaren geleden al gedomesticeerd werden. Waar in het verleden de schapen een economische functie hadden: voor wol, vlees en mest voor de akkers, worden ze in deze tijd alleen nog gehouden omwille van landschapsbeheer. Door het begrazen van de heide wordt voorkomen dat de heide vergrast en dichtgroeit. Zo ook in de omgeving van Hoog Buurlo.
Nieuwsblad Stedendriehoek sprak met boswachter Laurens Jansen over de kudde, de hoedhonden en de kuddebeschermingshonden die er sinds 2020 zijn. In aanwezigheid van schaapsherder Wilfried Buitink weten de dieren precies wat ze moeten doen. De schaapskooi is in Hoog Buurlo, maar er wordt een groot gebied begraasd: ’s nachts verblijven de schapen vaak in een omrasterd stuk van 50 bij 50 meter. De stroom die op het raster staat en de aanwezigheid van de kuddebeschermingshonden zijn er om onder andere de wolf te weren en de schapen en geiten zo te behoeden voor predatie.
Bescherming tegen de wolf
Laurens vertelt: “In 2018 kwamen de eerste wolven naar de Veluwe. In dit gebied is dat een dame geweest: GW960F. Die is heel lang in dit gebied actief geweest en inmiddels is er ook een roedeltje gevormd. Gelijk toen de wolven hier kwamen, zijn wij met de rasters begonnen. Dat ging eigenlijk harstikke goed en met een nachtcamera. We zagen soms dat een wolf wel een uur bezig was geweest: hoe kan ik bij die schapen komen? Maar daarna weer zijn weg vervolgde. Dus onze schapen stonden daar in die jaren heel veilig achter dat raster. Echter, in dit gebied leven ook edelherten en wilde zwijnen. Dus zo’n flexibel raster is ook kwetsbaar, als daar een roedel edelherten tegenaan loopt, of een groot zwijn. Dan ligt de boel om en zijn je schapen onbeschermd. Vandaar dat wij in 2020, een paar jaar later, kuddebeschermingshonden hebben geïntroduceerd. Dat zijn Roemeense Karpatische herdershonden. Het zijn werkhonden die al eeuwenlang in Oost-Europa en Zuid-Europa worden ingezet als conflictpreventiemiddel, om te voorkomen dat er conflicten ontstaan tussen roofdieren: wolven, beren, lynxen, vossen, jakhalzen en de schapen. In Nederland is het een nieuw fenomeen.
De kuddebeschermingshonden zijn er dus voor de veiligheid van de schapen en geiten; de hoedhonden hebben ook een belangrijke rol, want er is sprake van een taakverdeling. Laurens: “We hebben twee typen honden hier in Hoog Buurlo: de kuddebeschermingshonden en hoedhonden. Het zijn allebei werkhonden die een taak hebben. De hoedhonden sturen echt de schaapskudde, waarbij wij bepalen: waar gaan ze grazen. En de kuddebeschermingshonden zijn de nachtwerkers. Omdat dan de wolf er soms is. Maar ook ’s ochtends vroeg, als ze de hei op gaan, is er ook nog het gevaar van de wolven die misschien een poging kunnen doen om een schaap te pakken. Dat zijn de fases waarin ze het meest alert zijn. Heel ander type hond, heel andere taak, en ze zien er ook heel anders uit. De aanwezigheid van de beschermingshonden vraagt ook wel een andere benadering van de mensen in dit gebied.”
Tips voor hondenbezitters
Dat laatste licht Laurens nog verder toe. Met name wanneer mensen met hun hond in de natuur wandelen, kan dit voor de kuddebeschermingshonden voelen als een bedreiging voor de kudde. Daarom heeft de boswachter tips voor mensen met honden. “Het eerste wat de kuddebeschermingshonden doen is blaffen. Dat is een signaal naar buiten, de onruststoker moet weg, want deze is in potentie een gevaar voor mijn kudde. Het is belangrijk dat mensen weten dat ze ruimte moeten geven aan de kudde, helemaal als er kuddebeschermingshonden bij zijn. Als je met je hond aangelijnd loopt, en de beschermingshonden gaan blaffen, loop rustig verder, loop weg. Houd veel afstand, en houd je hond aangelijnd, dat is ontzettend belangrijk. Mensen moeten zich er van bewust zijn dat hier honden aan het werk zijn. De hoedhonden en kuddebeschermingshonden hebben de ruimte nodig om hun werk goed te kunnen doen. Als je naar de Veluwe komt, en je wil een schaapskudde bezoeken, laat dan misschien de hond een keer thuis, of ga er met een grote boog omheen. Geef de werkhonden de rust en de ruimte die ze nodig hebben. Als men dat in gedachten houdt kunnen conflicten gemakkelijk worden voorkomen.”
