Stedendriehoek
Hoe maken we van de energietransitie een succes? Waar kunnen in de toekomst nieuwe windmolens en zonneparken komen om duurzame energie op te wekken? Met de Regionale Energiestrategie (RES) komt daarover meer duidelijkheid.
Gemeente Apeldoorn heeft de ambitie om op lange termijn, in 2050, energieneutraal te zijn. Ook voor 2030 zijn er flinke stappen te zetten. Naast oplossingen voor besparing, warmte en zonnepanelen op daken zijn daarbij ook windmolens en zonneparken nodig.
In de Ontwerp-Regionale Energiestrategie 1.0 staat hoe energie opgewekt kan worden met wind en zon en hoeveel energie de regio wil opwekken in 2030. De gemeenteraad gaat donderdag in gesprek over de Ontwerp-RES en de inspraaknota; deze is een voortvloeisel uit negentig eerder ontvangen schriftelijke reacties van inwoners plus de inspraakbijeenkomst van vorige week. In december wordt RES 1.0 vastgesteld.
Lokaal Apeldoorn Fractie, Apeldoorn. Foto Rob Voss – www.robvoss.nl
Peter Messerschmidt, fractievoorzitter van Lokaal Apeldoorn, vindt negentig schriftelijke reacties op de concept-RES getuigen van een goede betrokkenheid vanuit de inwoners. “De inhoud van veel reacties is ook in lijn met de visie van onze fractie: we moeten altijd oog houden voor samenhang op de locaties die voor zonneparken en windmolens zijn aangewezen. En niet zomaar een buitengebied helemaal volplempen met panelen of turbines.”
Messerschmidt en zijn fractie begrijpen in dit kader de zorgen van bijvoorbeeld de Klarenbekers die niet in de slagschaduw van windmolens willen wonen. “De plaatsing van de turbines mag niet ten koste gaan van de leefomgeving van onze inwoners. Raadsbreed wordt de opvatting gedeeld van zonneparken langs de A1. Lokaal Apeldoorn gaat daar in mee: áls ze geplaatst moeten worden, dan daar waar inwoners er geen last van hebben.”
Echter: “Waarom wordt er zo grootschalig gedacht, terwijl je op kleinere schaal al heel mooie resultaten kunt bereiken met bijvoorbeeld zonnepanelen op de daken. Die mening wordt gedeeld door Urgenda, de organisatie voor innovatie en duurzaamheid die Nederland samen met bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en particulieren sneller duurzaam wil maken. Veel meer zonnepanelen op daken, luidt het devies, onder meer bij de vele magazijnen die Apeldoorn rijk is. Ook oudere daken kunnen de lichte zonnepanelen van tegenwoordig immers gemakkelijk houden. Verder vind ik het verbazingwekkend dat twee nieuwe, grote bedrijfshallen in Apeldoorn-Noord niet meteen van panelen zijn voorzien. Onze fractie vindt dat een bedrijf en een investeerder ook hun maatschappelijke verantwoordelijkheid in dezen moeten nemen.”
Overigens komt Lokaal Apeldoorn nog met een aardig alternatief voor de (hoge) windmolens: “In plaats van één turbine van 150 meter hoog kun je ook kiezen voor een paar kleine van 25 meter, desnoods zelfs zonder wieken, want met de huidige technologie is dat ook mogelijk. Dat kan gemakkelijk in de nabijheid van bedrijven en omdat wij vinden dat inwoners meer regie mogen hebben over de invulling van de energietransitie, kunnen zij ook samen in een buurt of wijk besluiten een kleine windmolen te plaatsen voor energievoorziening op kleine schaal.”
Maar los van dit alles zegt Lokaal Apeldoorn ook dat de energietransitie op landelijk niveau moet worden geregeld, in plaats van al die regionale conceptplannen. “Windmolens kun je ook gewoon in de zee zetten. Wat ons overigens wel aangenaam verrast heeft, is dat gebleken is dat Nederland helemaal niet achter loopt bij de andere landen van het Klimaatakkoord in Parijs. Dat dachten wij steeds. Nederland is hier juist heel goed mee bezig, Daarmee wil ik geenszins suggereren dat we hier in Apeldoorn het op dat vlak wat rustiger aan kunnen doen, maar we moeten in ieder geval af van die tunnelvisie van grootschalige oplossingen.”
Willeke de Jager, raadslid voor de ChristenUnie, zegt: “Met de RES 1.0 wordt een beeld geschetst van de energieopgave voor onze regio voor de komende jaren. Door de doelstellingen van grote energiegetallen heen lees je de bevlogenheid van onze Cleantech Regio om de energietransitie in Apeldoorn en omstreken samen in gang te zetten, met de juiste vaart en in de juiste richting. Wat mij betreft is deze eerste exercitie een goede, maar ook leerzame geweest.”
“Allereerst goed, omdat de energiedoelstellingen voor zon en wind ambitieus, maar ook reëel zijn. De ChristenUnie is voorstander van windenergie, niet in de laatste plaats omdat het nodig is voor een goede energiemix. Maar natuur en energie gaan niet altijd makkelijk samen. Dat zien we uitvergroot door de beschermde wespendief die het plaatsen van windmolens op de Veluwe bemoeilijkt. Waar het gaat om zonne-energie, ben ik blij dat de ambitie omhoog is bijgesteld, met vooral meer nadruk op grootschalig zon-op-dak. Want het is belangrijk om onze natuur en landbouwgrond zoveel mogelijk te sparen en maximaal gebruik te maken van rommelstroken bij industrie, langs wegen en door zon-op-dak.”
Ze vervolgt: “Maar laten we voor de toekomst ook veel leren van het proces van de RES 1.0. Er is veel onrust ontstaan onder inwoners naar zoekgebieden en gezondheidsrisico’s voor windmolens. Dit is duidelijk terug te zien in de inspraakreacties. Met deze onrust moeten we als gemeente aan de slag. Betrek inwoners, met name in het buitengebied, in een veel eerder stadium bij het zoeken naar locaties voor wind en zon. Ga met inwoners in het buitengebied in gesprek en luister naar welke ideeën, vragen en bezwaren er leven. Ga veel vaker om de tafel met elkaar. Ik geloof dat we als overheid en politiek in de energietransitie meer moeten inzetten op vertrouwen bij inwoners. Daarvoor is het nodig dat we als gemeente duidelijker gaan communiceren wat inwoners wel of niet mogen verwachten, waar onzekerheden zitten, en dat we inwoners vroeg en actief betrekken.”
De doelstellingen van de RES zijn kwetsbaar, meent De Jager. “Er is nog veel nodig om het te realiseren, waaronder een verzwaard elektriciteitsnetwerk. Maar de ChristenUnie is een groot voorstander van het uitwerken van de RES 1.0. Doen wat juist is, is zelden doen wat makkelijk is. En deze opgave is verre van makkelijk. Daar willen we ons de komende jaren in Apeldoorn voor inzetten. Ik hoop dat de politiek en de gemeente de komende jaren een duidelijke visie blijven uitdragen op de energietransitie, niet weglopen voor de obstakels die we tegen zullen komen, en bovenal het vertrouwen van de inwoners blijven winnen.”
Apeldoorn – SGP Fractie in tuinen Paleis het Loo. Foto Rob Voss – www.robvoss.nl
Jan Kloosterman, raadslid voor de SGP, kent uiteraard de discussie rond de windmolens en zonnepanelen/-parken, maar geeft met zijn fractie de voorkeur aan een combinatie met een andere energiebron: kernenergie. “We moeten met z’n allen naar meer duurzaam opgewekte energie toe en minder energie verbruiken. En in elk geval naar minder gebruik van fossiele brandstoffen. In Apeldoorn moeten we daar de schouders samen onder zetten.”
“De Apeldoornse inbreng in de RES is nodig en wat de SGP betreft ook grotendeels evenwichtig. Er ligt gewoon een hele grote opgave waar we als rentmeesters van de schepping wat mee moeten. Daar zijn we het allemaal wel over eens. Alleen de route daar naartoe, met al die verschillende energiebronnen, dat is het punt van discussie. De opgave voor ons land is groot op het gebied van verduurzaming, maar ons land is natuurlijk qua ruimte wel klein. Te klein, in onze optiek, voor de grote hoeveelheden windmolens en zonneparken die nodig zijn om genoeg duurzame energie op te wekken.”
Het raadslid spreekt over 3 tot 5 kerncentrales. Niet in Apeldoorn uiteraard, maar door heel Nederland. Als er nationaal meer duurzaam opgewekt wordt, is de opgave voor de 30 RES-regio’s kleiner. “Het is ook een breed gehoord geluid; ook in de schriftelijke reacties van onze inwoners zie ik dit terug. Er zijn een flink aantal windmolens nodig, maar dat past niet in de ruimte die er voor is. Daarmee zijn ze niet de oplossing voor de opgave waar we voor staan. Ze leiden bij onze inwoners tot een onbehaaglijk gevoel. Waarmee de SGP niet suggereert dat windturbines helemaal uit den boze zijn. En alleen zon-op-dak is ook niet afdoende, dus we kunnen de zonneweides niet zomaar schrappen. Een energiemix van wind en zon is nodig. Ook in Apeldoorn. Maar we moeten ons ook afvragen: is de totale opgave die we in de RES hebben wel haalbaar én wat kost het ons op landschappelijk gebied en draagvlak onder burgers.”
Ook tijdens de verkiezingen voor de Tweede Kamer klonken her en der al geluiden rond kernenergie. Als dooddoener vanuit de tegenstanders hoor je steevast: ‘een kerncentrale bouwen duurt te lang. We moeten nú verduurzamen.’ Kloosterman knikt: “Ja, het is een langdurig project, maar we praten er ook al heel wat jaren over. En ook kerncentrales kunnen veiliger gebouwd worden dan de centrales die we allemaal kennen omdat het er zo verschrikkelijk mis ging, zoals in Tsjernobyl. Waarbij trouwens aangetekend moet worden, dat het hier om een menselijke fout ging. Bijvoorbeeld Frankrijk kent ongeveer 75% energie-opwek via kernenergie, en ook daar gebeurt dat allemaal veilig en verantwoord.” Resteert natuurlijk de vraag: wáár moeten ze worden geplaatst? “Wij denken als eerste aan onderzoek naar uitbreiding op de locaties waar nu al centrales staan. Dat geeft de minste impact op de inwoners en het landschap.”
