Stedendriehoek
STEDENDRIEHOEK – De internationale marktprijzen voor karton zijn momenteel niet meer voldoende om de kosten van inzameling en recycling ervan af te dekken. Ook wordt de afzet steeds lastiger. Dat is de pijnlijke conclusie die op basis van de huidige marktsituatie moet worden getrokken en de vooruitzichten op de korte termijn zijn weinig hoopvol. De oorzaak is China.
Met Kerst in het vooruitzicht staat de oudpapierbranche voor een enorme uitdaging om al het ingezamelde papier en karton te kunnen afzetten bij papier- en kartonfabrieken in binnen- en buitenland. Tot voor kort was de markt van vraag en aanbod voor het ingezamelde oudpapier en karton in balans door de uitstekende afzetmogelijkheden in China en andere landen in het Verre Oosten. China heeft echter recent haar grenzen grotendeels gesloten voor de grondstof oudpapier uit Europa en de Verenigde Staten.
De afhankelijkheid voor de oudpapierindustrie van de afzetmarkt in het Verre Oosten heeft er mee te maken dat in Europa jaarlijks 8 miljoen ton meer aan oudpapier en karton wordt ingezameld dan door de Europese papier- en kartonindustrie als grondstof kan worden ingezet bij de productie van nieuw papier en karton. Met de enorme grondstofhonger van China was de afzet van oudpapier en karton decennialang geen probleem.
De Chinese importrestricties en een wereldwijd afkoelende economie leiden ertoe dat de Nederlandse oudpapierbranche nu voor haar grootste uitdaging staat sinds begin jaren ’90. Toen zorgde inwerkingtreden van het Duitse DSD-systeem dat de Europese markt werd overspoeld met in Duitsland ingezameld oudpapier waar geen afzetmarkt voor bestond. Gedurende een periode die meer dan een jaar duurde was sprake van een enorm oudpapier overschot in Europa en zelfs negatieve oudpapier prijzen. De opkomst van de Chinese economie en de openstelling van de Chinese markt voor de toelevering van de grondstof oudpapier zorgde er destijds voor dat de oudpapiermarkt weer in balans kwam.
Als gevolg van de Chinese importrestricties is het spook van begin jaren negentig nu weer terug. Een situatie, waarvan we decennia overtuigd waren dat die nooit meer zou kunnen terugkomen. Nu ook tal van Europese papierfabrieken hebben aangekondigd dat zij eind van dit jaar downtime nemen, stagneert de afzet en blijven oudpapier prijzen wereldwijd dalen. Nu al liggen deze op niveaus die op nog geen 25% liggen van de niveaus van 2 jaar terug. Het einde van de neerwaartse spiraal lijkt nog niet in zicht.
Daarbij nemen de kwaliteitseisen steeds verder toe, terwijl de kwaliteit van het ingezamelde oudpapier afneemt als gevolg van inzamelsystemen en -methoden die meer zijn gericht op vermindering van de hoeveelheid restafval dan de kwaliteit van recyclingstromen. Oudpapier bedrijven moeten steeds hogere kosten maken om een kwalitatief hoogwaardige grondstof af te leveren bij de internationale papierindustrie. Daarnaast is het aandeel 2 verpakkingskarton in de inzameling steeds groter geworden. Dit betekent in de praktijk: meer volume, minder gewicht en lagere opbrengsten. Marges komen hierdoor steeds verder onder druk.
Gescheiden inzameling van oudpapier en karton blijft ondanks de mindere marktcondities toch nog altijd een veel minder dure oplossing dan het bij het restafval te gooien. En veel beter voor het milieu. Recycling vergt 60% minder energie en heeft een betere CO2 footprint.
Hoe het verder moet, is onduidelijk. De FNOI heeft samen met het Benelux Comité aangedrongen bij het ministerie van IenW op het zo spoedig mogelijk invoeren van End-of-Waste criteria voor oudpapier. Door via einde-afval-criteria oudpapier als grondstof te erkennen en de afvalclassificatie los te laten, beloon je de hoogwaardige inzameling van oudpapier en de kwaliteit van papiersortering zoals wij die in Nederland kunnen garanderen. Tevens zorg je hiermee ervoor dat de administratieve rompslomp en kosten van grensoverschrijdend transport als gevolg van het predicaat ‘afvalstof’ verdwijnen. Het lost de problemen in de wereldwijde oudpapiermarkt niet op, maar zorgt op de korte termijn wel dat zoveel mogelijk belemmeringen voor het Nederlandse oudpapier worden weggenomen.
Op de middellange termijn gloort er wat licht aan de horizon. Er wordt momenteel nieuwe productiecapaciteit voor papier en karton bijgebouwd in Europa, die vanaf medio volgend jaar op gang komt. Structureel valt er veel te verbeteren als de vraag in Europa naar goede kwaliteit oudpapier wordt opgeschroefd door ‘incentives’ om meer gerecyclede vezels in te zetten bij vervaardiging van nieuwe producten.
Tot het zover is, zal de balans moeten worden gevonden in het opheffen en voorkomen van handelsbelemmeringen en importrestricties die de handel in hoogwaardige grondstoffen als brongescheiden oudpapier van hoge kwaliteit dwarsbomen.
