Een ontwapenend blije promotor van schildervreugde

GORSSEL – Hij is inmiddels alweer bijna 25 jaar niet meer onder ons, maar nog altijd kijken velen naar Bob Ross (1942-1995) in zijn educatieve kunstprogramma The Joy of Painting. Museum MORE, Hoofdstraat 28 in Gorssel, zal in het najaar van 2020 als eerste museum ter wereld een solotentoonstelling wijden aan de nog steeds immens populaire schildercoach en culticoon.

Miljoenen mensen hebben vanaf 1983 zijn televisieserie The Joy of Painting gezien, waarin Bob telkens binnen dertig hypnotiserende minuten een landschap ‘neerzette’. Artistiek directeur Ype Koopmans van Museum MORE: “Bob Ross is een prachtig fenomeen in de populaire cultuur. Een ontwapenend blije promotor van schildervreugde, die op een authentieke en laagdrempelige manier angst voor kunst maken en kunst kijken wegneemt.” De expositie in Museum MORE wordt samengesteld in samenwerking met Bob Ross Inc en zal ongeveer veertig highlights uit Bobs tv-oeuvre tonen. Uiteraard met almighty mountains, happy little trees en fluffy clouds. Om met Bob Ross te spreken: Let’s have some fun!

‘There are no mistakes, just happy accidents’. Het komt altijd goed in de wereld van Bob Ross. En dat is waarom de Amerikaanse art instructor waarschijnlijk nog altijd zo geliefd is. Zijn motto: iedereen kan schilderen! Ook als je nog nooit een kwast gehanteerd hebt. In 381 afleveringen schilderde Bob besneeuwde bergen, puntige naaldbomen, donzige loofbomen, schuimende watervallen, stille bospaadjes en spiegelende meertjes. Badend in goud lentelicht of een koude winterzon. Alle seizoenen passeerden de revue. De natuur was zijn grootste inspiratiebron. De mens was – op twee van zijn schilderijen na – de grote afwezige in Bobs werk. Aan bloemen of portretten deed hij niet, daarvoor nodigde hij gastschilders uit in 22 van de 403 uitzendingen die hij in totaal maakte. Zijn tv-serie, die liep van 1983 tot 1994, wordt wereldwijd voortdurend herhaald en de hoeveelheid fans groeit nog altijd. Zeker ook onder jonge generaties die hem herontdekken en bijvoorbeeld op online platforms zoals Twitch deelnemen aan Bob Ross-streaming marathons. Mee-schilderen mag, maar is niet verplicht.

Tijdloze aantrekkingskracht

Het ondergaan van Bob Ross – want dat is het – heeft kennelijk een tijdloze aantrekkingskracht. Er gaat iets magisch uit van de razendsnelle verschijning van een landschap in olieverf. In dertig hypnotiserende minuten demonstreert hij welke effecten je kunt creëren op een canvas met wet-on-wet (nat-in-nat), in de kunst ook bekend als alla prima. Deze schildertechniek, die vereist dat de schilder snel te werk gaat om het droogproces van de verf voor te zijn, werd ook toegepast door kunstenaars zoals Velázquez, Rembrandt en Hals. Maar Bob Ross pretendeerde nooit een artistiek genie te zijn: “It’s not traditional art, it’s not fine art. And I am not trying to tell anybody it is.” Bobs doel was mensen plezier te laten beleven aan schilderen.

Maar hij bereikte meer. Vanuit zijn intieme, eenvoudige tv-studio spreekt Bob je persoonlijk toe, met een bevrijdend geloof in de maakbaarheid van talent. En dat strekt verder dan schilderen, verder dan Bobs vertrouwde tubes met kleuren zoals Van Dyke Brown, Titanium White of Sap Green. Zijn geruststellende aanmoediging ‘You can do anything you want. This is your world’ heeft op vele fans een therapeutische uitwerking. Begin maar gewoon. Ook al ben je bang om te falen. ‘Ever make mistakes in life? Let’s make them birds. Yeah, they’re birds now’. Vergissen is menselijk. Vergeef jezelf. Laat je fouten wegvliegen. Op een canvas, of uit je bestaan. ‘Just let it happen, don’t fight it’.

Kalme, warme stem

Met zijn kalme, warme stem bedreef Bob mindfulness avant-la-lettre en is hij nu de King of Chill voor ASMR-YouTubers, die fluisterend en met zachte geluiden hun kijkers in slaap wiegen. Bob is brenger van heil in een rusteloze tijd. Maar Bob had ook humor, aan spoofs werkte hij vaak mee, zoals commercials voor de muziekzender MTV. En volgens naasten zou hij ook lol beleefd hebben aan hedendaagse memes. Postuum verscheen hij onder meer in de komische animatieserie Family Guy en superheldenfilm Deadpool 2. Bob overleed aan lymfklierkanker in 1995 en werd slechts 52 jaar oud.

The Smithsonian National Museum of American History in Washington D.C. heeft dit jaar enkele schilderijen van Bob Ross en brieven van fans verworven, gedoneerd door Bob Ross Inc, met als doel populair cultureel erfgoed te bewaren. Deze expositie in Museum MORE komt tot stand in samenwerking met het Amerikaanse Bob Ross Inc, het bedrijf dat Bob Ross oprichtte samen met zijn echtgenote Jane, en Annette en Walter Kowalski. (Fotocredit ©Bob Ross Inc.). Voor meer informatie: www.museummore.nl